Aentwaerps.be - alles over d'Aentwaerpse taal

Aentwaerps Nederlands

Menu

... of dobbelklikt oep iênder welk Aentwaerps woord oep deze site!

Aentwaerpse Woordenboek


Uitgangen en Woordsoorten


Speciaal uitgangen in et Aentwaerps

In het woordenboek worden de veranderlijke uitgangen die vele woorden hebben weergegeven met bepaalde notaties. Deze uitgangen worden uitvoerig geanalyseerd in hoofdstuk III.1 van het boek Antwerps schrijven. We geven hier een beknopt overzicht.

  • -(e) (de zwakke uitgang): de eind-e van het woord valt weg wanneer het volgende woord met een klinker begint. Voorbeeld: g(e) aentwoord ni (je antwoordt niet) wordt g'aentwoord ni.

  • -e(n) (de sterke uitgang): de -e is vast, de eind-n wordt enkel toegevoegd wanneer het volgende woord met een klinker begint. Voorbeeld: golle(n) aentwoord ni (jullie antwoorden niet) wordt gollen aentwoord ni.

  • -e[n] (de mannelijke uitgang): de -e is vast, de eind-n wordt toegevoegd wanneer het volgende woord met een klinker begint maar ook wanneer het met een b, d of t begint! Voorbeeld: mijne[n] doktoor (mijn dokter) wordt mijnen doctoor.

  • -' : een weglatingsteken aan het einde van een woord geeft aan dat een d, v, g, z of zj aan het begin van het volgende woord verstemloosd wordt tot respectievelijk t, f, ch, s of sh. Voorbeeld: da' zal wel (dat zal wel) wordt uitgesproken als [da-Sal wèl], en ni' goe' zjust (niet goed juist) als [ni-CHoe-SHust].

  • -[d] (de speciale uitgang d) heeft zeer bijzondere eigenschappen, die we illustreren met het werkwoord doe[d] (doet):

    • de [d] wordt een ' wanneer het volgende woord met d, v, g, z of zj begint. Voorbeeld: a doe' veul waerk [a doe-Feul waerëk] (hij doet veel werk).

    • de [d] valt weg wanneer het volgende woord met een andere medeklinker begint. Voorbeeld: a doe mee (hij doet mee).

    • de [d] wordt toegevoegd wanneer het volgende woord met een klinker begint, en dan ook als d uitgesproken. Voorbeeld: zij doed oêk mee (zij doet ook mee).

    • de [d] wordt een t wanneer het volgende woord 'em (hem) of 'er (er) is. Voorbeeld: ze doet 'em pijn (ze doet hem pijn).

    • de [d] wordt een verbindingsklank -g- wanneer het volgende woord et (het) is. Voorbeeld: ze doe-g-et gêre (ze doet het graag).


Woordsoorten in den Aentwaerpse woordenboek

In het Antwerps woordenboek wordt bij elk woord de woordsoort vermeld (op de eerste rij na de fonetische transcriptie). Hierbij worden volgende afkortingen gebruikt:

  • afk. = afkorting
  • bn. = bijvoeglijk naamwoord (adjectief)
  • bn. (pred.) = bn. dat enkel predicatief (dus niet bij een zn.) gebruikt wordt
  • bijw. = bijwoord
  • lidw. = lidwoord
  • telw. = telwoord
  • tsw. = tussenwerpsel
  • voegw. = voegwoord
  • vnw. = voornaamwoord
    • aanw. vnw. = aanwijzend voornaamwoord
    • betr. vnw. = betrekkelijk voornaamwoord
    • pers. vnw. = persoonlijk voornaamwoord
    • bez. vnw. = bezittelijk voornaamwoord
    • wederk. vnw. = wederkerend voornaamwoord
  • vz. = voorzetsel
  • ww. = werkwoord
  • zn. = zelfstandig naamwoord
    • zn. (m) = mannelijk zelfstandig naamwoord
    • zn. (v) = vrouwelijk zelfstandig naamwoord
    • zn. (m/v) = zelfstandig naamwoord dat zowel mannelijk als vrouwelijk kan zijn
    • zn. (o) = onzijdig zelfstandig naamwoord
    • zn. (mv) = meervoudsvorm van een zelfstandig naamwoord
4 reakses
Johan 20 december 2008, 12:34
de -n'en worden eerder apocopeerd behalve voor klinkers dan toegevoegd voor klinkers

ik vind het trouwens een beetje onhandig om [] te gebruiken voor zowel den d-uitgang en de sterken en-uitgang... misschien da' ge {} kunt gebruiken voor den eene?
haloewie 18 september 2008, 16:45
Er zijn drie trappen van vergelijking. De stellende zo / (even) basiswoord als, de vergrotende (niet de vergelijkende, ze zijn alle drie vergelijkend) basiswoord-er dan (in het Antwerps as) en de overtreffende (basiswoord-ste)

Kwestie van juiste spraakkunst-termen.
"Vergelijkende trap" is ook een courant gebruikte term. Het lijkt me trouwens een letterlijke vertaling van "comparatief".
haloewie 18 september 2008, 16:37
Bij de vnw. ontbreekt nog de soort "onbepaald".
Misschien kunt naast wederk. = wederkerend en wederkerig/wederzijds (mekaar, elkander) toevoegen.
'k heb bewust het aantal woordsoorten een beetje beperkt toen ik deze woordenboek ontwierp maar met in het Meer... achterhoofd dat ik het later nog kan verfijnen. er is bvb. ook nog geen onderscheid tussen onderschikkende en nevenschikkende voegwoorden. ooit komt er functionaliteit om ook te kunnen zoeken op woordsoort, en dan zal ik de lijst evt. uitbreiden.
haloewie 18 september 2008, 16:30
"ze doet'em pijn" is geen Antwerps.
Pijn is een Hollands woord. Het Antwerpse syn. is ziêr. Da doe gi ziêr. Het ziêr zn. o. en ziêr, bn. 2 woordsoorten voor hetzelfde woord.
'k zou persoonlijk ni zeggen da 't geen Antwerps is, eerder da 't een overbodig Nederlands leenwoord is :) maar "ziêr" is alleszins beter - is veranderd
Reageerd ier
Tips oem Aentwaerps te schrijve:
  • ae = de schaerpe a van Aentwaerpe en staerk (sterk)
  • aa = de platte a van naam en baard
  • ö = de körte eu van störm (storm) en löstere (luisteren)
  • óe = de lange oe van zjalóes (jaloers) en bóer (boer)
  • iê en oê = gelak in biên (been) en groêt (groot)
  • De ei/ij van klein en wijn en de ui van kruis gelak in 't Ollands, aloewel da' z'iêmol aenders klinke (ongeveer gelak "klaajn", "waajn" en "kroajs").
Leesd miêr over d'Aentwaerpse spelling!